Metoda obrazów interaktywnych

Moja ulubiona! Bardzo mi pomagała nas studiach w trakcie nauki przedmiotu: Historia ustroju i administracji ziem polskich. Tematyka ciężka, zawiła, w dodatku rozciągnięta na wiele epok, z solidną dawką wpływów obcych państw. Żeby to wszystko zrozumieć, spamiętać, a potem nie pomieszać na egzaminie używałem metody obrazów interaktywnych.

Jak to robiłem? Posłużę się przykładem sądownictwa. U jednej dłoni mam pięć palców. Jeden palec to jedna epoka historyczna. Kiedy wymieniałem na głos kolejne sądy dawnej Rzeczypospolitej, każdemu powtórzeniu towarzyszyło dotknięcie paliczka lub kostki. Tym sposobem miały swe unikalne miejsca, a w moje głowie powstawała mapa. Ona szła sobie potem spać, żeby powstać do działania w chwili próby, czyli na egzaminie.

Na pytanie profesora: proszę wymienić sądy szlacheckie w Rzplitej XVI – XVIII w., odpowiadałem: sądy ziemskie, grodzkie, podkomorskie, Trybunał Koronny, Trybunał Litewski, sądownictwo skarbowe, sądy nadzwyczajne. Tę wyliczankę pamiętam do dziś, gdy chcę opowiedzieć o ówczesnej jurysdykcji, a minęło już 10 lat!

Równie skuteczne jest rysowanie – obojętnie czego. Musi być to jednak wzór, który odtworzysz, a więc gwiazda, kwiatek, domek, schody, cokolwiek, byle nie randomowy szlaczek lub gryzmoł. Rysując go, powtarzasz na głos wiedzę z dowolnej dziedziny. W tym czasie wiedza utrwala się poprzez obraz oraz ruch ręki, po czym jest wykorzystywana w momencie odtwarzania cyklu na sprawdzianie albo egzaminie.

Metoda skojarzeń

Równie ciekawa metoda, która powinna całkowicie zastąpić wkuwanie (czyli uczenie się na pamięć). Problem wkuwania leży w przyswajaniu wiedzy w ciągu linearnym. Więc jeśli z pamięciowej układanki wypadnie jeden element – zdanie, a czasami tylko słowo – uczeń zatyka się i nie jest w stanie wydusić z siebie ani słowa. A umysł ludzki nie działa linearnie, ale wielowarstwowo.

Dlatego warto sięgać po skojarzenia. Niekoniecznie bezpośrednie, mogą być takie, które na pierwszy rzut oka wydają się biegunowo odległe i zupełnie niepowiązane. Pamiętaj, to Twój umysł ma je ze sobą kojarzyć, nie kogoś innego. Nie przejmuj się zatem umizgami, że to głupie skojarzenie.

Jako technologiczny przykład przytoczę smartfony z konstrukcją unibody. Z czym to skojarzyć? Otóż świat mobilny posłużył się metaforą mydelniczki, wskazując, po pierwsze na obłe krawędzie urządzeń, po drugie na niemożność wymiany baterii.

Czy jest to skojarzenie bliskie? Nie. Czy skuteczne? Z pewnością.

W podobny sposób można personifikować wzory matematyczne, fizyczne i chemiczne. Jak? Na przykład wplatając je w teksty piosenek.

Metodaa wizualizacji

Ta metoda niejednokrotnie ratowała mi zadek na chemii, z którą to notorycznie miałem problemy. Humanistyczny na wskroś umysł nie chciał współpracować z prawidłami chemii. Dlatego sposoby łączenia cząsteczek w związki, a także zmiany zachodzące we wszelkich niezrozumiałych dla mnie procesach, wizualizowałem sobie po swojemu.

Jak? Nadając pierwiastkom imiona xD Kiedy woda (H2O) wchodziła w reakcję z wapniem (Ca), wyobrażałem sobie, że oto Halina i Olek rozstają się. Olek idzie do Catheriny i mówi 2x OH! Tymczasem Halina z dwójką dzieci pozostaje sama.

Tak oto mogłem zapisać ten wzór: Ca + 2 H2O -> Ca(OH) 2 + H2.

Moja nauczycielka najpewniej by tego nie pochwaliła, ale mi udawało się pozaliczać sprawdziany na przyzwoite oceny.

Metoda notatek odręcznych

Notatki odręczne stają się ostatnio passe – zupełnie niesłusznie. Rozumiem, że są męczące i łatwiej wprowadzić tekst na wirtualnej klawiaturze, tym bardziej że słownik podpowiada, lecz w tym klasycznym szaleństwie jest metoda. Ta metoda poniekąd łączy się z obrazami interaktywnymi, jej działanie jest jednak inne.

Pisanie odręczne pozwala utrzymywać skupienie. Twoja uwaga koncentruje się na kartce, nic Cię nie rozprasza, mózg rejestruje, a Ty działasz według schematu: źródło -> kartka -> zapis. Co ważne, ten zapis pozostaje nie tylko na papierze, w Twojej głowie także! A to jest przecież najważniejsze.

Kiedy o tym piszę, przypomina mi się jedna z moich gimnazjalnych nauczycielek języka angielskiego, która… pozwalała nam robić ściągi. Ściągać z nich już zabraniała i zabierała nam wszelkie niedozwolone pomoce, niemniej my niestrudzenie zapisywaliśmy drobnym maczkiem kolorowe karteczki z nadzieją skorzystania z nich. O dziwi nawet bez ściąg byliśmy w stanie odpowiadać na pytania.

Jak to się działo? Robiąc ściągi, nieświadomie wpajaliśmy słówka, konstrukcje i zwroty. Powtarzało się przecież każde notowane słowo, uzmysławiało różnice pomiędzy zapisem a wymową, budowało ścieżki dostępu. Wszystko nieświadomie, za to skutecznie. Wreszcie po rozdaniu świadectw przyznała, dlaczego tak robiła. Dziś mogę jej podziękować

Mapa myśli

Mapy myśli polecam do wgryzania się w obszerne, skomplikowane tematy. Przyda się do nauki historii (m.in. wojen Rzeczypospolitej w XVII w.), przyda się w technikach (do zrozumienia rozległych zagadnień budowy maszyn oraz procesów).

Mapy myśli tworzy się samodzielnie, koniecznie na dużym arkuszu papieru. Na podobnej zasadzie działa sketchnotowanie, metoda wykorzystywana do omawiania i zapamiętywania wykładów online. Punktem wyjścia jest temat główny, pozostając w kręgu historii, posłużę się wspomnianymi wojnami.

Punkt wyjścia: wojny Rzeczypospolitej w XVII w.

1. wojny ze Szwecją

I etap 1600 – 1611
– wojna o Inflanty (Zygmunt III Waza przekazuje je Rzplitej jako wypełnieie pacta coventa)
– zwycięstwo pod Kircholmem (hetman Chodkiewicz pokonuje 2,5x liczniejszych Szwedów)
– w kraju rokosz Zebrzydowskiego (wojsko nie może się w pełni zaangażować w wojnę ze Szwecją)
– król i kresowi magnaci angażują się w dymitriady (wojsko maszeruje na wschód)
II etap 1621 – 1629
III etap 1655 – 1660

2. wojny z Rosją

3. wojny z Turcją

4. powstania kozackie

To wszystko warto wzbogacić kolorowymi strzałkami (np. wszystkie ofensywy na wschodzie w jednej tonacji), dorobić rysunki, dopisać notatki (gdy nasi spuścili komuś turbo-łomot).